Realizacje rekomendacji Kongresu Kultury Pomorskiej: Kultura pozainstytucjonalna
Kongres Kultury Pomorskiej (KKP) trwa. Pierwszy etap (2015-2017) zakończył się przyjęciem Deklaracji i skatalogowaniem rekomendacji. Drugi etap rozpoczął się jesienią 2017 roku i zakończy jesienią roku 2019 II Kongresem Kultury Pomorskiej, na którym m.in. określimy stan realizacji rekomendacji.
Wychodzimy naprzeciw postulatom Kongresu i oczekiwaniom artykułowanym na konferencjach i spotkaniach – staramy się być na wszystkich poświęconych kulturze w naszym regionie. Zbiór obserwacji poczynionych przez ostatnie lata wygenerował jakby samoistnie hasło nowego etapu KKP – Kultura: restart. To nie negacja wszystkiego, co zostało zrobione do tej pory, ale stworzenie nowego impulsu.
Najmocniejszym głosem podczas spotkań kongresowych wybrzmiał zbiór postulatów związanych z kulturą pozainstytucjonalną (KPI). To pojęcie szersze niż ngo i chcemy je wprowadzić do dyskursu publicznego. KPI w największym skrócie to kultura tworzona poza instytucjami kultury poprzez organizacje pozarządowe, grupy nieformalne czy indywidualnych twórców i animatorów.
Kilka razy przedstawiciele władzy, deklarując chęć rozmowy, mówili, że nie ma z kim. Chcemy pokazać, że jest z kim, że możemy być partnerami i chcemy być traktowani jak partnerzy w rozmowach o kulturze nie tylko pozainstytucjonalnej.
Proces tworzenia reprezentacji zakłada pełną transparentność. Rozpoczęliśmy od zadania pytania o sens wspierania działań na rzecz KPI osoby z bardzo różnych środowisk i pokoleń. Są wśród nich: artyści, twórcy i animatorzy wszystkich domen kultury artystycznej, akademicy, pedagodzy i widzowie. Zależało nam na szerokiej reprezentacji poglądów, lektura listy nazwisk z pewnością potwierdzi, że są na niej osoby rozpoznawalne i znane z różnych, czasami antypodycznych wypowiedzi. Dlatego wartością jest fakt, że przedstawiciele tak różnych opcji popierają Ideę działań wspierających KPI. Ich zdanie, wyrażone podpisem poparcia dla Idei, jest dla nas podstawą do dalszych działań.
KPI jest coraz bardziej zauważana przez władze samorządowe w Polsce. Inwestycja w KPI to najlepsza inwestycja w kapitał społeczny. Można wręcz powiedzieć, że stosunek do KPI staje się wyznacznikiem cywilizacyjnym społeczności. Liderem w tym zakresie jest Poznań, gdzie środowisko potrafi skonsolidować się, by osiągać cele wspólne, zachowując pełną autonomię artystyczną i poglądową wszystkich uczestników procesu a władze doceniają KPI bardzo konkretnie (m.in. najwyższe wsparcie finansowe w Polsce). Zachodniopomorska Offensywa Teatralna, rozwiązanie warszawskie czy proces konsolidacji we Wrocławiu – to kolejne przykłady dobrych praktyk na linii samorząd-KPI. Nie znamy powodu, dla którego Pomorze, słusznie chlubiące się mianem terytorium wolności, nie może dołączyć do liderów dobrych praktyk. Dlatego postanowiliśmy rozpocząć proces tworzenia reprezentacji (nazwa robocza „Grupa”), w celu zapewnienia stałego rzecznictwa.
Mamy świadomość, że artyści i aktywiści mogą nie mieć czasu na stałe i aktywne wspieranie procesu, dlatego, jako Biuro Kongresu Kultury Pomorskiej, deklarujemy zapewnienie ciągłości działań w tym zakresie. Wszyscy zainteresowani będą informowani o działaniach i propozycjach inicjatyw. W naturalny sposób stworzymy optymalną formułę naszej Idei, każdy będzie mógł się na ten temat wypowiedzieć.
Za Biuro Kongresu Kultury Pomorskiej
Magdalena Olszewska, Piotr Wyszomirski
Grupa
Zamiast manifestu
8 października 2017 roku w sopockich Dwóch Zmianach w ramach projektu “Teatr na nowe czasy” odbyła się debata pt. „Kultura: restart”. Spotkanie było otwarciem kolejnego etapu Kongresu Kultury Pomorskiej.
Uczestnicy debaty wyrazili konieczność stworzenia ciała, które będzie reprezentować środowisko kultury pozainstytucjonalnej na Pomorzu (dalej: Grupa).
Ze szczególnym uwzględnieniem Trójmiasta, ale obejmującym także region. Ważne, by ciało było reprezentatywne oraz interdyscyplinarne, reprezentujące wszystkie domeny kultury pozainstytucjonalnej (dalej: KPI). Zebrani, mając świadomość, że każde działanie może być traktowane politycznie, postanawiają, że celem Grupy nie jest działalność o charakterze deklaratywno-wyborczym tylko działanie na rzecz kultury pozainstytucjonalnej na Pomorzu.
Spośród wielu postulatów, które już istnieją, Grupa za najważniejsze uważa:
– stworzenie stabilnego ciała, które będzie reprezentować KPI w rozmowach z władzą, opiniować dokumenty, które mogą wpływać na kondycję KPI i zabierać głos w przestrzeni publicznej oraz komunikować stanowisko członków,
– stworzenie miejsca, w którym KPI znajdzie warunki do godnego funkcjonowania; to miejsce musi szczególnie spełniać oczekiwania sztuk performatywnych (sala prezentacji z odpowiednią techniką, sala/sale prób),
– nową refleksję nad miejscem kultury, w tym KPI, w życiu społeczności lokalnych i w programach strategicznych miast i regionu,
– budowę mechanizmu kategoryzacji, który zawierałby silny moduł krytyki artystycznej; odrodzona krytyka ma być pomostem między twórcą i odbiorcą oraz nieść ze sobą jakość odmienną od tej, z którą stykamy się w mediach komercyjnych i urzędowych (publicznych),
– praktyczne wprowadzenie do dyskursu i procesów decyzyjnych subsydiarności (skoro jesteśmy w Unii Europejskiej, zacznijmy realizować jedną z jej głównych dyrektyw),
– poprawę ilościową i jakościową w zakresie informacji i promocji KPI,
– włączenie do procesu środowisk akademickich.
Zebrani wyrażali świadomość pogarszającej się kondycji KPI i konieczności podjęcia zdecydowanych działań, dlatego Grupa powinna skupiać osoby niepodległe. Silny pierwiastek krytyczny, który jest niezwykle ważny dla zebranych, nie tylko nie będzie hamować dialogu z władzą, ale go wzmacniać i uszlachetniać. Zebrani mają pełną świadomość, że hasło Miasto wolności i dziedzictwo miejsc zobowiązuje, dlatego idea zapoczątkowana na Kongresie Kultury Pomorskiej musi być godna naszych oczekiwań i kompetencji.
Dlatego powołujemy do życia Grupę.
Uczestnicy spotkania w Dwóch Zmianach, sygnatariusze: Joanna Puzyna-Chojka, Joanna Czajkowska, Daga Ochendowska, Magdalena Olszewska, Katarzyna Pastuszak, Marek Baran, Grzegorz Klaman, Bartłomiej Łuniewicz, Zbigniew Sajnóg, Jacek Staniszewski, Piotr Wyszomirski.
Wspierający Ideę, sygnatariusze:
Stefan Adamski, Mariusz Babicki, Mirosław Baran, Anna Maria Biniecka, Monika Bokiniec, Łukasz Boros, Barbara Brzezicka, Krzysztof Cezary Buszman, Leszek Bzdyl, Katarzyna Chmielewska, Arkadiusz Drewa, Joanna Duda, Krzysztof Leon Dziemaszkiewicz, Tomasz Dziemiańczuk, Andrzej Fac, Elvin Flamingo, Wioleta Fiuk, Karol Formela, Patryk Gacki, Janusz Gawrysiak, Adrian Głań, Alicja Gruca-Florczak, Przemysław Grządziela, Bartosz Hervy, Mariusz Jakimowicz, Rita Jankowska, Wojciech Jaworski, Anna Jazgarska, Magda Jędra, Mirek Kaczmarek, Tomasz Kaczorowski, Anna Kalwajtys, Piotr Kosewski, Jacek Krawczyk, Katarzyna Kręglewska, Przemysław Kuczyński, Bożena Kudrycka, Marek Kurkiewicz, Jacek Langowski, Dawid Linkowski, Aurora Lubos, Michał Łabuś, Jerzy Mazzoll, Magdalena Mellin, Monika Milewska, Marcin Mirowski, Joanna Nadrowska, Adam Nalepa, Ewa Nawrocka, Sławomir Nichczyński, Artur Nowaczewski, Paweł A. Nowak, Paweł Osicki, Barbara Pędzich, Sławomir Płatek, Rozalia Płotka, Ewa Poniznik, Kalina Porazińska, Jarosław Rebeliński, Joanna Sadowska, Roman Sebastyański, Dariusz Siastacz, Jan Sikora, Izabella Sitz-Frejer, Bogdan Skrobun, Grażyna Słaboń, Jerzy Snakowski, Jerzy Stachura, Piotr Stec, Anna Steller, Andrzej Szadejko, Filip Szatarski, Maciej Szkudlarek, Anna Szynwelska, Aleksandra Śliwińska, Dariusz Tylki, Marta Tymińska, Katarzyna Ustowska, Tomasz Wilary, TO-EN, Wojciech Stamm, Mikołaj Trzaska, Krystian Wieczyński, Monika Wińczyk, Ignacy Jan Wiśniewski, Tomasz Wiśniewski, Paweł Zagańczyk, Katarzyna Zawistowska, Urszula Zerek, Dorota Zielińska, Patryk Zimny.
Lista jest otwarta. Kontakt: kongres@pomorzekultury.pl